De term Narcisme vliegt ons de afgelopen jaren om de oren. Zo staan de kranten vol sinds de inauguratie op 20 januari met mensen die roepen dat Donald Trump een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. Ook bij scheidingen en ruzies met werkgevers hoor ik mensen vaak roepen; Hij/Zij is een narcist. Vandaag ga ik meer uitleg geven over Narcisme.

Toen ik op de middelbare school zat, kreeg ik de mythe te horen van Narcissus. Narcissus was een knappe jongeman die zijn spiegelbeeld in het water zag en verliefd werd op wat hij zag. Hij had geen oog meer voor anderen maar was compleet verblind door zichzelf. Hij verloor zichzelf totaal in zijn liefde voor zijn eigen spiegelbeeld en kwam hierdoor uiteindelijk zelfs om het leven. De term narcisme is van het verhaal van Narcissus afgeleid om mensen te categoriseren die een ziekelijke focus op zichzelf hebben.

Iedereen heeft wel een beetje narcisme in zich. Mensen die het wat meer hebben voelen zich vaak goed over zichzelf en zijn meer op zichzelf gericht. Mensen met gematigd narcisme vertonen vaak minder angst, relatieproblemen en depressieve symptomen. Mensen die minder narcisme hebben voelen zich vaak wat minder dan anderen en zijn relatief meer op anderen gericht.

Voordat iemand de diagnose narcistische persoonlijkheidsstoornis krijgt is het belangrijk dat er psychologisch onderzoek wordt uitgevoerd. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat er in wilde weg diagnoses worden uitgedeeld. Er zijn verschillende onderzoeksmiddelen die psychologen en psychiaters kunnen gebruiken om een diagnose te stellen.

Een onderzoek door Dhawan, Kunik, Oldham, & Coverdale in 2010 wijst uit dat ongeveer 0 tot 6,2 % van de populatie een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. De verwachting is wel dat dit percentage geen goed beeld geeft van de werkelijkheid doordat mensen met deze stoornis vaak geen hulp zoeken omdat zij niet het idee hebben hulp nodig te hebben. Vaak zien zij het als teken van zwakte om hulp van een ander nodig te hebben.

In de DSM-IV staat de narcistische persoonlijkheidsstoornis beschreven als een diep doordringend patroon van grootsheid, behoefte aan bewondering en gebrek aan inlevingsvermogen.

Vaak liggen er meer psychische problemen ten grondslag aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben vaak een kwetsbaar zelfbeeld. De afgelopen jaren is er volop onderzoek gedaan om uit te zoeken op welke manier jeugdervaringen, hechting en opvoedstijlen van invloed zijn op de ontwikkeling van deze stoornis.

Er is sprake van narcistische persoonlijkheidsstoornis als er aan vijf of meer van onderstaande (DSM-IV) criteria wordt voldaan:

▪De persoon is geobsedeerd door fantasieën over roem, macht, succes, schoonheid, genialiteit, seksuele prestaties of een ideale, blijvende liefde.

▪De persoon vindt zichzelf uniek en meent alleen begrepen te worden door even unieke en speciale mensen (of instellingen).

▪De persoon heeft het gevoel zelf heel belangrijk te zijn (gevoelens van grootsheid waarbij overdreven wordt over de eigen prestaties, talent, contacten, kennissen en persoonlijke eigenschappen). De persoon eist als superieur beschouwd te worden, ook al geven zijn prestaties hiertoe geen aanleiding.

▪De persoon manipuleert en gebruikt anderen om zijn eigen doelen te bereiken.

▪De persoon heeft een onderontwikkeld inlevingsvermogen en kan hierdoor geen rekening houden met de opvattingen en behoeften van anderen.

▪De persoon heeft een enorme behoefte aan aandacht, bevestiging, bewondering en wil gevreesd of berucht zijn.

▪De persoon is vaak jaloers, wat gepaard kan gaan met woede. Omdat deze persoon denkt dat anderen jaloers op hem zijn en zich op dezelfde manier gedragen als hij, kunnen zich paranoïde wanen voordoen.

▪De persoon gelooft in het feit dat hij meer rechten heeft dan anderen. Hij eist dat anderen zich aanpassen aan zijn verwachting (vaak onredelijk) van een voorkeursbehandeling.

▪De persoon voelt zich superieur, boven de wet verheven en alom aanwezig (magisch denken). De persoon gedraagt zich arrogant. Bij tegenspraak door mensen die hij als minderwaardig beschouwt, wordt de persoon kwaad.

Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zoeken niet vaak hulp. Vaak zien zij het als teken van zwakte om hulp van een ander nodig te hebben. Wanneer iemand met deze diagnose wel behandeling krijgt wordt vaak psychotherapie toegepast. Vaak is een langdurige behandeling nodig om resultaat te bereiken.