Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, ik zie iets anders dan rest van het land.

Vandaag de dag zijn mensen veel bezig met hun uiterlijk. Jaarlijks gaan er miljarden om in de schoonheidsindustrie en het aantal plastisch chirurgische ingrepen stijgt. Sommige mensen zijn er van overtuigd dat sommige onderdelen van hun lichaam of zelfs het hele lichaam afstotelijk lelijk is. Zij hebben zichzelf of bepaalde onderdelen van het lichaam ingebeeld als afwijkend van de norm. Dit terwijl anderen dit niet zo zien. Bij deze mensen is er vaak sprake van Body Dysmorphic Disorder (BDD).

Cleopatra, Aphrodite en Prinses Sissi

Al sinds jaar en dag willen mensen mooi en aantrekkelijk zijn. De oude Egyptenaren waren bang om rimpels te krijgen. De Romeinen wilden graag schoon zijn en gingen naar een badhuis en gebruikten parfum. Prinses Sissi had een kamer in haar paleis waar zij oefeningen deed om slank te blijven. Toen zij ouder werd heeft zij zich niet meer aan het volk laten zien omdat zij niet wilde dat iemand haar ouderdom zag. Ondanks dat de schoonheidsindustrie op dit moment enorm is, is de focus op uiterlijk al eeuwenoud.

Dysmorfofobie

Body dysmorphic disorder is niet ontstaan door de toegenomen mogelijkheden in de verandering van het uiterlijk. Al in 1891 werd er geschreven over dysmorfofobie door Morselli. Hij beschrijft de aandoening als een plotselinge overtuiging dat iemands eigen uiterlijk afwijkend is.

Mensen met body dysmorphic disorder hebben het idee dat een lichaamsdeel of zelf het hele lichaam afwijkend is. Andere mensen herkennen dit beeld helemaal niet. Dit negatieve idee over het lichaam of lichaamsdelen is dus ingebeeld. Er is sprake van een verstoorde lichaamsbeleving. De persoon denkt echt dat er iets mis is met een van de lichaamsdelen of het gehele lichaam en is hier mee gepreoccupeerd.

Mensen met body dysmorphic disorder zijn ongerust dat er iets mis is met hun lichaam of een van hun lichaamsdelen. Door de schaamte die zij hebben over hun uiterlijk proberen zij het probleem herhaaldelijk op te lossen of bevestiging bij anderen te zoeken dat er niks mis is met het uiterlijk.

Doordat mensen met deze stoornis zo het idee hebben afstotelijk, afwijkend en/of lelijk te zijn, zijn zij vaak depressief, isoleren zij zichzelf sociaal en grijpen zij vaak naar de drugs.

Vrijwel elk onderdeel van het uiterlijk kan het punt zijn waarop de focus ligt. Vaker zie je dat de focus op onderdelen van het gezicht ligt, zoals de neus of mond. Maar ook op andere onderdelen van het uiterlijk kan de focus liggen zoals de huid. Hierbij kun je denken aan vlekken, rimpels, of geur.

Mensen met deze stoornis proberen vaak het probleem dat zij ervaren te verbergen door bijvoorbeeld veel make-up aan te brengen of verhullende kleding te dragen.

Mensen met body dysmorphic disorder gaan ook vaak naar schoonheidsspecialisten, dermatologen en zelfs plastisch chirurgen in de hoop zo het probleem dat zij hebben met hun uiterlijk op te lossen. Dit is vaak voor deze professionals lastig want zij zien niet het probleem dat hun client of patiënt waarneemt.

Behandeling van body dysmorphic disorder

Er is nog weinig bewijs van het effect van een operatie op body dysmorphic disorder. In het onderzoek dat er wel is, lijkt het zo dat na de cosmetische operatie of behandeling de negatieve gedachten aanhouden over het lichaamsdeel of naar een ander lichaamsdeel overgaan.

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat cognitieve gedragstherapie en behandeling met medicijnen goed werken om body dysmorphic disorder te behandelen. Mensen met deze stoornis zien alleen vaak niet in dat het probleem psychiatrisch is en zoeken hierdoor geen psychische hulp.

Heb jij iemand in je omgeving waarvan je vermoedt dat deze persoon lijdt aan body dysmorphic disorder? Of werk jij bijvoorbeeld als schoonheidsspecialiste (of dermatoloog of mondhygienist of ben jij een anders soort professional) en heb je een client die bij jou komt voor hulp waarvan je vermoedt dat deze lijdt aan body dysmorphic disorder? Weet je niet wat je moet doen?

Neem dan de tijd om op een rustige manier aan deze persoon te vertellen wat jij ziet en wat de persoon in kwestie ziet. Benoem het verschil en stel de persoon gerust. Probeer je niet schuldig te voelen dat je deze persoon niet verder kunt helpen om zijn of haar probleem op te lossen. Iemand met body dysmorphic disorder verder helpen is nou eenmaal niet jouw vak. Raad deze persoon aan een afspraak te maken met zijn of haar huisarts voor een doorverwijzing naar een psycholoog of psychiater met ervaring op dit gebied. Hier vind je een video met meer uitleg over wat er komt kijken bij een behandeling bij een psycholoog.